Problemy z przestarzałym prawem mocniej obnażyła pandemia koronawirusa, i to ona częściowo przyczyniła się do tego, że w 2021 roku pojawił się projekt nowelizacji ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych. Zmiany te mają wpłynąć nie tylko na jakość usług oferowanych przez zakłady pogrzebowe, ale również na bezpieczeństwo i wygodę ich klientów.
Dlaczego nowelizacja prawa pogrzebowego jest potrzebna?
Argumenty Branży Pogrzebowej
Zapowiedziana przez rząd ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych to pierwsza tak kompleksowa zmiana prawna dotycząca branży funeralnej, jaka ma zostać wprowadzona od lat trzydziestych XX wieku. Spowodowała ją nie tylko pandemia, w czasie której zapotrzebowanie na usługi pogrzebowe znacznie wzrosło, ale również ogromna potrzeba dostosowania prawa do zmieniających się potrzeb ludzi oraz zmian, jakie przez te kilkadziesiąt lat zaszło na rynku.
Według przedstawicieli Branży Pogrzebowej, planowane zmiany będą miały pozytywny charakter dla wszystkich osób związanych z branżą funeralną. Z jednej strony usprawnią działanie zakładów pogrzebowych i wymuszą modyfikacje poprawiające jakość usług, a z drugiej wyeliminują niedogodności, z jakimi wciąż spotykają się rodziny zmarłych.
Drastyczne obniżenie jakości usług, z jakim spotkały się rodziny zmarłych w trakcie pandemii, nie wynika tylko ze zwiększonego zapotrzebowania na usługi pogrzebowe, ale z problemów, jakie trawią tę branżę już od wielu lat. Pandemia uwypukliła je jedynie i spowodowała konieczność przyspieszenia zmian, które i tak muszą zostać wprowadzone.
Jakie zmiany przyniesie planowana nowelizacja prawa pogrzebowego?
Opracowana nowelizacja ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych spowoduje profesjonalizację branży. Ma to wynikać bezpośrednio z jej założeń.
Działalność zakładów pogrzebowych
Najważniejsze z nich dotyczą funkcjonowania domów pogrzebowych – ich działalność ma zostać unormowana. Nowe przepisy mają regulować m.in.:
- lokalizację domów pogrzebowych tak, aby nie znajdowały się, np. pośrodku osiedli mieszkaniowych, jak ma to miejsce obecnie;
- minimalne wymogi, jakie należy spełnić, aby prowadzić dom pogrzebowy;
- kwestię niezbędnego wyposażenia każdego domu pogrzebowego – karawanów, chłodni do przechowywania zwłok czy przestrzeni potrzebnej do przygotowania zmarłych do pochówku.
Krematoria
Trudno jednoznacznie określić, jak duży jest w Polsce odsetek kremacji, ponieważ państwo nie prowadzi w tej kwestii oficjalnych statystyk. Przyjmuje się, że wciąż dominują pogrzeby katolickie, podczas których chowane jest ciało w trumnie. Jednak zainteresowanie kremacją stale rośnie, dlatego nowelizacja ma wprowadzić regulacje ułatwiające kremowanie zwłok.
Wśród licznych założeń ustawy znalazły się więc zapisy dotyczące stworzenia jednolitego druku certyfikatu kremacji oraz konieczności kremowania zwłok w trumnach z materiałów naturalnych, np, nielakierowanego drewna. Stosowane obecnie trumny kartonowe, które dotąd uznawane były za ekologiczne, w rzeczywistości zawierają wiele substancji chemicznych, wykazujących szkodliwe działanie dla środowiska. Krematoria będą mogły znajdować się jedynie w ściśle określonych miejscach, a na każde z nich zostanie nałożony obowiązek raportowania do Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Sprawozdania mają dotyczyć emisji spalin.
Ustawa ma też wyeliminować najpoważniejszą obawę klientów zakładów pogrzebowych, jaka wiąże się z kremacją. Chodzi o wydanie rodzinie niewłaściwych prochów zmarłego lub, co gorsze, zastąpienie ich innym materiałem. Według założeń, trumna kremacyjna będzie musiała być zabezpieczona niepalnym zamiennikiem, na którym znajdzie się numer porządkowy kremacji oraz nazwa krematorium.
Zatrudnienie pracowników w zakładzie pogrzebowym
Żaden dom pogrzebowy nie może funkcjonować bez odpowiedniego personelu. Obecnie do tej pracy nie są wymagane szczególne kwalifikacje, jednak ma to zmienić nowelizacja ustawy. Zakłady pogrzebowe będa miały obowiązek zatrudnienia nie tylko określonej liczby pracowników, ale również wymagania od nich odpowiednich kwalifikacji (te nie zostały jeszcze dokładnie określone). Utrzymanie zatrudnienia na minimalnym poziomie oraz w oparciu o Kodeks pracy, ma umożliwić kontrolę przestrzegania warunków BHP, które w pracy ze zwłokami odgrywają ogromną rolę.
E-karta zgonu i cyfryzacja cmentarzy
Nowelizacja ustawy zakłada również uproszczenie formalności. Obecnie rodzina zmarłego jest zobowiązana do osobistego odbioru karty zgonu ze szpitala, ośrodka opieki lub innej placówki, w której stwierdzono zgon. Według założeń nowej ustawy, e-karta zgonu zostanie wysłana drogą elektroniczną bezpośrednio do urzędu stanu cywilnego. Ma to ułatwić rozpoczęcie organizacji pogrzebu, a także kolejne formalności, m.in. w ZUS.
Dużą zmianą ma być cyfryzacja cmentarzy. Oznacza ona możliwość zarezerwowania miejsca na cmentarzu elektronicznie oraz wyliczenia dokładnych kosztów związanych z tą rezerwacją, jakie musi ponieść rodzina zmarłego.
Inne, ważne zmiany
Wśród innych zmian, znajduje się:
- zmiana związana z transportem zwłok, głównie z zagranicy. Po nowelizacji nie będzie trzeba odbyć odprawy konsularnej w placówce dyplomatycznej, a wystarczy jedynie zgoda lokalnych, polskich władz.
- wprowadzenie instytucji koronera, czyli osoby, która będzie mogła stwierdzić zgon. Obecnie może to zrobić jedynie lekarz, np. pracujący w przychodni POZ lub w pogotowiu ratunkowym.
Ułatwienie ma dotyczyć również formalności związanych z zasiłkiem pogrzebowym. Z wnioskiem o jego wypłatę będzie mógł wystąpić za swojego klienta zakład pogrzebowy, korzystając z drogi elektronicznej. Ma to zapobiegać licznym błędom formalnym, które obecnie opóźniają wydanie decyzji o przyznaniu zasiłku oraz jego wypłatę przez ZUS.
Przedsiębiorca pogrzebowy – zawód zaufania publicznego
Nowelizacja ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych ma na celu ograniczenie tzw. szarej strefy oraz zabezpieczenie interesów przedsiębiorców pogrzebowych i ich klientów. Jeśli nowelizacja zostanie uchwalona w zaproponowanym wymiarze, spowoduje ona naturalną selekcję na rynku funeralnym. Źle działające domy pogrzebowe, które oferują usługi niskiej jakości, nie utrzymają się na rynku, ustępując zakładom działającym z zachowaniem niezbędnych przepisów.
To krok w stronę nowoczesności i zapewnienia klientom domów pogrzebowych bezpieczeństwa, pewności i poczucia spokoju, które są im tak bardzo potrzebne w tym trudnym dla nich czasie. Dzięki temu zawód przedsiębiorcy pogrzebowego może stać się zawodem zaufania publicznego, jak lekarz, adwokat czy doradca podatkowy.
